Kimliğimiz doğuştan mı geliyor yoksa biz mi inşa ediyoruz? konulu bir TEDx konuşmasını dinlerken dünyadaki 7.878 bilyon nüfusa kayıtlı insanı sadece kimlik bilgilerine göre tanımlayabilir miyiz sorusu
geldi aklıma? Ya da doğrusu aldıkları dr, işçi, mühendis, bankacı, anne, eş, çocuk gibi ünvanlarla mı tanımlamak?
Kimdik biz? Kimsin diye sorduklarında isminizden sonra verdiğiniz bilgiler nedir?
Uzun süredir kullanmadığım kimliğimi inceledim hemen; ne cinsiyetim, ne ismim, ne doğduğum gün, ne dinim, annem, babam, kimliğin alındığı belediye hiçbirini ben seçmemiştim. Hatta doğum yerim İstanbul’da bulunan Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1555 yılında yaptırılan Süleymaniye Külliyesi içerisinde yer alan bir hastahane olmasına rağmen babamın kütüğüne kayıtlı olmam sebebiyle bambaşka bir yer olarak görünür. Bildiğiniz ve benim hâlâ anlamakta güçlük çektiğim doğumunuzla birlikte babanın kütüğü ve evlendikten sonra da eşinin kütüğüne kayıtlanma mevzusu; sanki kadın olarak dünyada yeriniz yokmuş gibi, sanki hep emanetsiniz gibi.
Derin ve ilişkilendirip bir yere koyamadığım bu konuyu başka bir yazıda incelemek üzere bırakıyorum şimdilik yoksa sayfalarca yazabilirim sanırım.
Neyse ki bu kadar kimlik üzerindeki bilgi arasından doğru olmayan tek yer doğum yerim olmasına rağmen çok ilginçtir ki bir doğum günümde arkadaşlarım çok mistik bir doğum günü organize etmişlerdi ve bir medresede canlı ney müziği eşliğinde lokal yemekler yemiştik, sonra da semazen dansı izlemiştik. Ardından bir dergâha gidip etnik kökenleri farklı insanlarla uzun soluklu sohbetler etmiştik nargile eşliğinde. Orada güçlü bir bağ hissetmiştim, sanki özüme, bana çok yakın bir yerdeydim, sanki kurduğum bu bağ çok eskilerden geliyordu.
Bu tatlı his uzun süre ruhumda gezindi anlamlandıramadığım bir şekilde ve birkaç hafta sonra beynimde bir şimşek çaktı; 30 küsür yıl önce aslında doğum günümü geçirdiğim yerin arka sokağında doğmuştum.
Kimlikte yer almayan bu detay aslında kendimle ilgili en eski bilgiye dayanıyordu. Orada hala devam eden ilk nefesimi almıştım, beni hayata bağlayan hatırlayamadığım ilk ve en büyük deneyimlerim
buradaydı. Yoksa doğumumdan 1 gün sonra alınmış kimlikteki bilgilerin hiçbirini ben seçmemiştim.
Bu konuşmayı dinlerken çok uzun süredir kafa yorduğum kimliğimi oluşturan parçalar nedir sorusuna cevap ararken başka bir soru daha takıldı aklıma ‘hani anneannemiz annemize 5 aylık hamileyken, bizi
geliştiren öncü yumurta hücreleri zaten annemizin yumurtalarında mevcuttu?’. O halde kimliğimizin bir kısmı 3 jenerasyon öncenin deneyimlerinden mi geliyordu?
Ya da daha da mı öncesiydi? Homo Sapiens kitabında bahsedildiği gibi ilk insanlar olarak düşünülen Homo Neandertaller, Homo Erectuslar, Homo Soloensisler ve Somo Sapiensler gibi türlerden aldığımız genler mi kimliğimizi açıklıyordu? Buna ilişkin olarak günümüzde popüler olan hem DNA taramasında hem de basit uygulamalarla yüz hatlarına göre hangi ülkelerin genini taşıdığını gösteren bilgiler mi açıklar? Ya ben %80 Afrika genine sahip Türkiye doğumlu biriysem, bu gerçek benimle ilgili neyi açıklar?
Ya da doğum günü ve saatine bakarak ortaya çıkan burçlar ve yükselenlerle mi kendinizi açıklarsınız? Yıllar içinde aldığınız sıfatlarla mı?Doğduğunuz ya da yaşadığınız ülkenin kültürü ile mi? Eskiler ortama yeni girmiş birinden bahsederken filangillerden derlerdi, hatta hala diyorlar küçük kasabalarda. Ya da soyadında –er, –ar varsa Yahudi diye düşünülür. Filangil ailesine mensup ya da Yahudi olan birisinin kimliği bu bilgilerden mi ibarettir, hangi bilgileri verir size o kişi ile ilgili ve doğruluğuna güvenebilir misiniz?
Şu an doğduğum ülkenin kimliği dışında bir kimlik kullanıyorum, yoksa bu mu kimliğimin parçası? En azından üzerindeki adresi ben seçtim ve bu seçimi yaparken iyi kötü deneyimler edindim. Bu sebeple kimliğimin bir parçası diyebilirim, çünkü benim deneyimim, ilk nefes aldığım yerle kurduğum bağ gibi aslında, ben olmamla ilgili. Çok yakın zamana kadar okuduğum okullar, çalıştığım işyerleri, aldığım ünvanlar vs. benim kimliğimdi şimdi bakıyorum da kimliğim geldiğim noktalar, aldığım ünvanlar vs değil aslında buralara gelene kadarki edindiğim deneyimlerim. Yoksa benimle aynı ünvana sahip, aynı okullardan mezun, birinin kızı, eşi o kadar çok insan var ki benim farkım; bu yollardaki benim inşa ettiğim deneyimlerim olmalı ki ben olabileyim.
Ya sizin cevabınız nedir kimliğinizle ilgili? Doğuştan mı yoksa siz mi inşa ediyorsunuz?
