Dünyada kimyasal kirlilik her geçen gün daha derin bir kriz haline gelirken, Trifloroasetik Asit (TFA)adlı bir kimyasalın neredeyse tüm yağmur sularında bulunduğu tespit edildi. Avrupa’da 11 ülkeyi kapsayan araştırmada, musluk suyu örneklerinin yüzde 94’ünde bu tehlikeli kimyasala rastlandı.
Nature dergisinde yayımlanan habere göre, TFA yalnızca içme sularında değil; Almanya’daki ağaç türlerinden İsviçre Alpleri’ne, Atlantik Okyanusu’nun derinliklerinden Arktik buzullarına kadargeniş bir coğrafyada artan oranlarda tespit ediliyor.
TFA, doğrudan klasik sanayi kirliliğiyle değil; iklimlendirme sistemlerinde ve yangın söndürücülerde kullanılan florlu gazların atmosferde parçalanması sonucu oluşuyor. “Sonsuz kimyasallar” (PFAS)olarak bilinen kalıcı kimyasal gruplarının bir türevi olan TFA, doğada neredeyse bozulmadan kalabiliyor ve su döngüsü yoluyla hızla yayılıyor.
TFA, Dünyanın Her Yerinde
Bilim insanları, TFA’nın doğada doğal yollarla oluştuğuna dair herhangi bir kanıt olmadığını net şekilde ortaya koydu. 2021 yılında Kanadalı araştırmacıların yayımladığı çalışma, bu kimyasalın tamamen insan yapımı olduğuna işaret ediyor.
Ancak buna rağmen, bazı çok uluslu petrokimya şirketleri ve destekçileri, TFA’nın etkilerinin abartıldığını savunarak düzenleme girişimlerini geciktiriyor. Avrupa Komisyonu gibi bazı kurumlar da Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın “minimal risk” raporlarını gerekçe göstererek düzenlemelerde yavaş davranıyor.
Hayvanlarda Zararlı Etkiler Gözlemlendi
TFA’nın insan sağlığı üzerindeki etkileri hâlâ tam olarak bilinmiyor. Ancak hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, karaciğer gibi kanı süzen organlar ile embriyolar üzerinde zararlı etkiler gözlemlendi. Bu bulgular, potansiyel riskin ciddiyetini artırıyor.
PFAS Skandalı Hatırlatması
Uzmanlar, TFA konusundaki kayıtsızlığın, geçmişte yaşanan PFAS skandalına benzediği uyarısında bulunuyor. 1970’lerden bu yana PFAS’ın toksik olduğu bilinse de bu bilgiler kamuoyuna 1990’ların sonuna kadar açıklanmadı. Bu gecikme, bugün milyonlarca insanın ve hayvanın vücudunda PFAS kalıntılarının bulunmasına yol açtı.
Çevre Bilimciler Uyarıyor
TFA’nın hızla yayılmasına karşı etkin uluslararası önlemler alınmazsa, başta su kaynakları olmak üzere küresel ekosistem ve insan sağlığı geri döndürülemez zararlarla karşı karşıya kalabilir. Bilim dünyası ve çevre örgütleri, düzenleyici kurumları gecikmeden harekete geçmeye çağırıyor.
Kaynak: Ensonhaber
