Avrupa Birliği (AB), uzun süredir tartışma konusu olan Malta’nın “altın pasaport” uygulamasına son noktayı koydu. Avrupa Adalet Divanı, yabancı yatırımcılara para karşılığında AB vatandaşlığı kazandıran bu sistemi hukuka aykırı buldu.
Salı günü açıklanan kararda, Malta’nın 690 bin euroya kadar yatırım yapan yabancılara vatandaşlık vermesinin, Avrupa Birliği değerleriyle bağdaşmadığı belirtildi. Mahkeme, bu uygulamanın “vatandaşlık statüsünü ticarileştirdiğini” ve “Birlik vatandaşlığının temel ilkeleriyle çeliştiğini” vurguladı.
Avrupa Komisyonu yıllar önce Malta’yı bu program nedeniyle mahkemeye vermişti. Komisyon, programın Malta’nın AB ile samimi iş birliği yükümlülüğünü ihlal ettiğini savunuyordu. Altın pasaport sistemi, başvuru sahiplerinin ülkede yaşamadan Malta vatandaşlığına — ve dolayısıyla AB içinde serbest dolaşım ve çalışma hakkına — erişmesini sağlıyordu.
Adalet Divanı, yatırımın vatandaşlık için temel kriter olarak kabul edilemeyeceğini belirtti. Kararda, “Malta Cumhuriyeti’nin, bu plan kapsamında vatandaşlık verirken fiili ikamet şartını göz ardı ettiği” ifade edildi. Mahkeme ayrıca Malta’nın dava masraflarını da karşılamasına hükmetti.
Bu karar, Ekim ayında Başsavcı Anthony Collins’in yayınladığı bağlayıcı olmayan raporla ters düştü. Collins, vatandaşlık kararlarının üye devletlerin kendi yetki alanına girdiğini savunuyordu. Ancak Adalet Divanı, bu görüşü paylaşmadı.
Malta’nın altın pasaport uygulaması, Güney Kıbrıs’ın 2020’de ve Bulgaristan’ın 2022’de programlarını sonlandırmasının ardından AB içinde kalan son örnekti. Diğer bazı ülkeler ise hâlâ “altın vize” adı altında daha sınırlı oturma izni programları sunuyor. Ancak onlar da artan baskı altında. Örneğin Portekiz 2023’te gayrimenkul şartını kaldırarak altın vizeyi daralttı; Hollanda 2024 başında uygulamayı tamamen sonlandırdı; İspanya da benzer adımlar atacağını duyurdu.
AB, bu tür programların, özellikle Rus oligarkların yaptırımlardan kaçmak için kullandığı araçlara dönüşmesinden endişe ediyor. Avrupa Parlamentosu da 2022 yılında yaptığı çağrıda, yatırım yoluyla vatandaşlık verilmesinin “etik, hukuki ve ekonomik olarak sakıncalı” olduğunu belirtmişti.
Kaynak: Euronews
